Halk arasında yaygın olarak bilinen “yağ bezesi” terimi, tıbbi açıdan incelendiğinde yağ bezelerinden farklılık arz eden yağ kistlerine işaret eder. Lipomlar ya da genel adıyla yağ bezeleri, vücudun çeşitli bölgelerinde, ancak avuç içleri, ayak tabanı ve kafa derisi dışında bulunan yağ dokularını içerir.
Özellikle avuç içleri, ayak tabanı ve kafa derisinde ortaya çıkan kitleler ise yağ kisti olarak adlandırılır (sebase kist, epidermoid). Bu yazıda, özellikle kafa derisinde gelişen yağ kistlerine odaklanacak ve bu tür kistlerin tedavi yöntemlerinden bahsedilecektir.
Yağ kisti nedir?
Yağ kisti, genel olarak sıvı ile dolu ve zarla çevrili bir kesecik olarak tanımlanır. Bu keseciklerin içinde bulunan sıvı genellikle yoğun, yağlı ve kötü kokulu bir özelliğe sahiptir. Saçlı deri üzerinde, özellikle kafa bölgesinde zarla çevrili olarak ortaya çıkabilirler. Kistler genellikle şişlik oluşturur, ancak genellikle sağlık açısından herhangi bir risk taşımayan iyi huylu tümörlerdir. Nadiren de olsa, kistlerin kötü huylu olanları ortaya çıkabilir, ancak bu durum çok nadirdir. Kistlerin yüzde birinden daha azı kötü huylu kistlere dönüşme eğilimindedir.
Yağ kistleri neden olur?
Yağ kistlerinin oluşma nedenleri hakkında tam olarak net bilgiler olmasa da, özellikle kafa bölgesinde ve saçlı deride meydana gelen kistlerin, saç diplerindeki yağ bezelerinin tıkanması sonucunda geliştiği düşünülmektedir.
Saç derisindeki yağ ve ter bezleri, her sağlıklı insanın saç köklerini koruma amacıyla bulunur. Bu bezler tarafından salgılanan yağlar, saçları besler. Bu normalde insanlar için rahatsızlık yaratmayan bir yağlanma sürecidir. Ancak saç dökülmesi yaşayan bireylerde, kıl kökü miktarı azalabilir. Bu durumda, salgılanan yağ miktarı değişmese de, kılların azalmasıyla birlikte saçlarda yağlı bir görünüm oluşabilir. Normalde sorun yaratmayan yağlar, bu tür durumlarda bireylerde rahatsızlık hissi oluşturabilir.
Yağ bezlerinin bir veya birkaçının tıkanması, salgının cilt altında birikmesine yol açar. İlk aşamada küçük boyutta olduğu için hastalarda genellikle belirgin şikayetlere neden olmaz. Ancak zamanla kistin büyümesiyle birlikte, hastada rahatsızlık hissi ortaya çıkabilir.
Kafada çıkan yağ bezesi nasıl anlaşılır? Belirtileri nelerdir?
Kafada ortaya çıkan yağ kistinin belirtileri ve tanımlayıcı özellikleri şu şekildedir:
Kistler genellikle yağ bezelerinden daha sert bir yapıya sahip şişliklerdir, ancak genellikle yumuşak bir dokuya sahiptirler. Bu oluşumlar, başlangıçta genellikle herhangi bir şikayet yapmazlar ve nadiren oluşan kistler zaman içinde kendiliğinden iyileşebilir.
Dokunulduğunda, yağ bezeleri gibi, kistler de cilt altında hareket edebilen yapılar olarak tanımlanabilir.
Kistler genellikle yuvarlak veya küresel bir yapıya sahip olup, boyutları hastadan hastaya değişebilir. Aynı hastada bulunan birden fazla kist, farklı boyutlarda olabilir.
Bazı durumlarda, kistlerin oluşumuyla ilişkili olarak apse, kızarıklık, enfeksiyon ve ağrı gibi şikayetler ortaya çıkabilir. Enfeksiyon gelişen durumlarda, ateşlenme gibi belirtiler de görülebilir.
Kafada yağ kisti en çok kimlerde görülür?
Yağ kistleri, genellikle kadınlara kıyasla erkeklerde daha sık görülen bir durumdur. Bu sorunun genellikle 20-40 yaş arasında ortaya çıktığı belirlenmiştir, ancak yaş aralığı geniş bir şekilde her yaşta, hatta yeni doğan döneminde bile görülebilir.
Genetik faktörlerle doğrudan bir ilişkisi olmasa da, nadir görülen genetik sendromlar olan Gardner sendromu, Gorlin sendromu gibi durumlarla ilişkilendirilebilir. Ayrıca, yapılan araştırmalar, kronik güneş hasarına maruz kalmış cilt bölgelerine sahip yaşlı bireylerde kistlerin daha sık görüldüğünü göstermiştir. Akne vulgaris şikayeti olan kişilerde de yapılan araştırmalar, kistlerin daha sık görülme eğiliminde olduğunu ortaya koymaktadır.
Kafada yağ kisti teşhisi nasıl konulur?
Herhangi bir kafa bölgesinde meydana gelen şişlik doğrudan kist olarak değerlendirilmemelidir, çünkü sert şişlikler başka sağlık sorunlarına işaret edebilir.
Kistlerin tanı ve tedavisi genellikle doktor muayenesi ile sağlanabilir ve genellikle ultrason veya başka ek prosedürlere gerek duyulmayabilir. Yalnızca doktorlar tarafından kanser şüphesiyle değerlendirilen kistlerde ek testlere ihtiyaç duyulabilir.
Şüpheli durumlar için doktorlar genellikle bilgisayarlı tomografi taraması gibi ek testler isteyebilirler. Ayrıca, çıkarılan kistlerde şüphe olması durumunda, parça alınarak patoloji incelemesi için gönderilebilir.
Yağ kistinin iltihaplanması
Yapısal olarak ağrı veya herhangi bir şikayete neden olmayan kistlerin mikrop bulaşması, yani enfeksiyon kapması durumunda, hastalarda ağrı ve apse gelişebilir. Enfeksiyonun kaynağı, yağ kisti kapsülüne giren mikroplardır.
Bu tür durumlarda, doktor tarafından reçete edilen antibiyotikler kullanılmalıdır. İlk olarak enfeksiyonun tedavi edilmesi gerekir, ardından kistin tedavisine geçilmelidir.
Kafada yağ kisti tedavisi nasıl yapılır?
Yağ kisti tedavisi genellikle cerrahi bir müdahale ile gerçekleştirilir, bu da kistin vücuttan çıkarılmasını içerir. Bu prosedür, küçük bir cerrahi işlem olup, ancak saçlı deride gerçekleştirildiği için özel dikkat gerektiren faktörlere sahiptir.
Saçlı deride yapılan bir tedavinin hastada estetik endişelere neden olmaması için tedavi, saçları kısaltmadan ve mümkün olan en küçük kesiyi kullanarak yapılmalıdır. Küçük bir kesinin ve saçların kısaltılmamasının avantajı, tedavi sonrasında rahatsız edici bir görünüm oluşmamasıdır.
Dışarıdan bakıldığında, yapılan kesinin fark edilmediği durumlar sıkça görülebilir. Kistin çıkarılması için öncelikle kist çevresi lokal olarak uyuşturulur. Ardından minimum boyutta bir kesi yapılır. Daha sonra kistin çevresini saran kapsülde bir kesik atılarak içerisindeki yoğun sıvı boşaltılır. Bu sayede içi boşaltılan kist, vücut dışına çıkarılabilir. Kist boşaltıldıktan ve kapsül çıkarıldıktan sonra dikiş atılarak tedavi tamamlanır.
Tedavi sonrasında hasta günlük yaşantısına hızla dönebilir. Bir gün sonra banyo yapabilir ve özel pansuman veya bakıma gerek duyulmaz.
Kafada yağ bezesi ile alakalı hastalarımızın sıkça sorduğu sorular
Tedavisi yapılan kist tekrar eder mi?
Tedavi görmüş bir kistin genellikle tekrar etmesi beklenmez.
Kafada yağ kisti tedavisi için hangi doktora başvurulmalıdır?
Bu sorunun çözümü genellikle cerrahi müdahale gerektirdiği için tercih edilen uzmanlık alanı genel cerrahidir.
Kistlerin ilaçlar veya bitkisel ürünlerle tedavi edilmesi mümkün değildir. Kistin tedavisi için vücuttan çıkarılması gerekmektedir.
Mevcut yağ kisti saç dökülmesine sebep olur mu?
Yağ kistinin zaman içinde büyüme eğiliminde olması, özellikle büyük kistlerin saç köklerine baskı uygulayarak kalıcı saç dökülmesine neden olabilir.
Kist ağrıya neden olur mu?
Büyüme eğiliminde olan kistler, bulundukları bölgede artan basınç etkisiyle ağrı şikayetlerine yol açabilir.
Tedavi sonrasında iz kalır mı?
İşlem sırasında yapılan kesinin büyüklüğü, tedavi sonrasında oluşacak izleri belirler. Minimal bir kesinin yapıldığı tedavi, saç derisinde hafif belirgin bir iz bırakabilir. Ancak bu iz, saçların altında bulunduğu için genellikle görünmez.
Yağ kisti patladığında ne olur?
Kafadaki yağ kisti patlarsa, kapsülden dışarı sızan yağ, iltihaplanmaya yol açabilir ve bu durumda apseleşerek boşaltılması gerekebilir. Bu süreçte normalde olmayan ağrı, kızarıklık ve şişlik gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Referans: https://ideaklinik.net/kafadaki-yag-bezesi-nasil-tedavi-edilir/
